Begin maart schreef ik, in aanloop naar de komende verkiezingen, een “Wellsmeertje” over de manier waarop het CDA deelneemt aan de verkiezingen voor het Waterschap Limburg. Onder de naam “Waterbelang” deed het CDA met maar liefst 9 van de 18 deelnemende partijen mee aan de verkiezingen. Nu alle stemmen zijn geteld en de zetels zijn verdeeld kunnen we eens even kijken of de gekozen tactiek ook dit jaar weer succesvol is gebleken.
In totaal werden er in Limburg ruim 450.000 stemmen uitgebracht, verdeeld over de volgende partijen:
(getallen in de tekst gaan uit van de definitieve uitslag op 24 maart 2023)
Ruim 174.000 stemmen gingen naar de diverse Waterbelang partijen; 39% van het totaal aantal stemmen.
Kijken we naar het aantal op het CDA uitgebrachte stemmen bij de, op het zelfde moment gehouden, verkiezingen voor Provinciale Staten dan krijgen we een andere uitslag; 9% van de kiezers heeft daar een stem uitgebracht op het CDA.
Een verschil van 30%.
Het lijkt er dus op dat de strategie van het CDA om met veel lokale partijen deel te nemen aan de waterschapsverkiezingen succesvol is.
Maar daarbij blijft het niet.
Om te kunnen bepalen hoeveel zetels elke deelnemende partij krijgt wordt de zogenaamde kiesdeler bepaald. Dit wordt gedaan door het totaal aantal uitgebrachte stemmen te delen door het aantal beschikbare zetels. Er zijn bij het waterschap Limburg 26 zetels beschikbaar.
Vervolgens wordt het aantal stemmen per partij gedeeld door de kiesdeler. We nemen voor het gemak even lijst 1: Waterbelang Parkstad. Deze waterbelang afdeling heeft 36.595 stemmen gekregen. Delen we dit getal door de kiesdeler dan komen ze uit op 2,1 zetels. Dit zijn in totaal 2 zogenaamde volle zetels.
De getallen achter de komma bij de 18 verschillende partijen moeten echter ook worden verdeeld. Bij 18 verschillende deelnemende partijen gaat dit om een groot deel van het aantal zetels. In dit geval om 12 van de 26 zetels; deze zetels noemen we restzetels.
De 12 restzetels moeten onder de verschillende deelnemende partijen worden verdeeld. De gevolgde rekenwijze is dat het aantal stemmen per partij wordt gedeeld door het aantal verkregen volle zetels + 1. In het geval van lijst 1 wordt het aantal gekregen stemmen: 36595 gedeeld door 3 (2+1) = 12.198.
De 12 partijen (12 restzetels) die op basis van deze berekening het hoogste getal hebben verdienen een restzetel. De eerste restzetel gaat naar lijst 18, de tweede restzetel naar lijst 2 etc.
In het plaatje hieronder staan de zetels en restzetels (op 2 na) afgebeeld :
De laatste twee restzetels zijn uiteindelijk gegaan naar: Waterbelang Land van Weert & Leudal en Waterbelang Horst-Helden-Beesel.
In totaal hebben de diverse waterbelang partijen dus 5 restzetels verkregen en dat is opmerkelijk. Wanneer het CDA / Waterbelang met 1 partij had deelgenomen aan de verkiezingen had de partij maximaal 1 restzetel kunnen krijgen.
Dus niet alleen in de beïnvloeding naar de kiezer levert het splitsen in verschillende lokale waterschapspartijen een groot voordeel op, ook in de uiteindelijke zetelverdeling levert dit zetelwinst op.
Het resultaat is dat het CDA / Waterbelang 10 zetels heeft bemachtigd en daarmee is het CDA oppermachtig in het Waterschap Limburg. De BBB die als individuele partij de meeste stemmen haalde komt uit op slechts 4 zetels.
Maar hoe zit het eigenlijk met lijst 11: Waterbelang Venray en Maasduinen?
In totaal zijn er 16.679 stemmen uitgebracht op deze lijst, genoeg voor 1 restzetel. Bij het toedelen van de zetel wordt gekeken of iemand met voorkeursstemmen is gekozen, dat is bij Waterbelang Venray en Maasduinen niet het geval, waardoor automatisch de lijsttrekker de zetel krijgt.
In de gemeente Bergen stemde ruim 55% (3327) van de kiezers op lijst 11, een hoger percentage dan bij het provinciaal gemiddelde (39%). Van deze kiezers stemde maar liefst 82% (2731) op een lokale, uit Bergen afkomstige, kandidaat.
Het beleid van het CDA om de kieslijst op te delen in 9 verschillende lokale lijsten en per kieslijst voor elke aparte gemeente een aantal bekende personen op te nemen is dus uitermate succesvol.
De vraag is alleen of al die stemmers zich realiseren dat al die lokale beroemdheden de komende vier jaar geen rol gaan spelen bij het waterschap.
Al voor de verkiezingen was uiteraard bekend dat Waterbelang Venray en Maasduinen met maximaal 1 zetel in het waterschap zou kunnen komen. Het indienen van een lijst met 18 personen heeft dus maar één doel en dat is zoveel mogelijk stemmen proberen binnen te halen door kiezers te laten stemmen op iemand die ze persoonlijk kennen. Door de grote keuze aan verschillende kandidaten is op voorhand al bekend dat de versnippering onder de kandidaten zo groot is dat de kans dat iemand met voorkeurstemmen wordt gekozen nihil is. William Steeghs uit Oirlo was de enige echte serieuze kandidaat voor lijst 11, de andere personen stonden voor spek en bonen op de lijst erbij.
Bedankt voor uw stem en tot ziens,
Vraagt u de komende vier jaar eens na bij de kandidaat van uw keuze welke onderwerpen er spelen bij het waterschap en welke mening waterbelang over dit onderwerp heeft. Ik ben benieuwd welke lokale kandidaat daar antwoord op kan geven.
De werkwijze blijft uitermate onethisch maar zolang de kiezer dit gedrag beloont denk ik niet dat het CDA zijn werkwijze zal veranderen.
Ik vraag me dan nog wel twee dingen af:
1: Wat gaan de andere partijen doen bij de volgende waterschapsverkiezingen? Gaat de VVD of de BBB ook deelnemen met 9 verschillende partijen onder de vlag “veilig water” of “ons water” of iets dergelijks.
2: Na de verkiezingen is het landelijke CDA in crisis beraad. Zou het kwartje daar gaan vallen dat acties vanuit de partij die haaks staan op de eigen kernwaarden op lange termijn tegen je gaan werken? Zou het landelijke CDA ingrijpen en afstand nemen van de niet zo ethische handelswijze van de Limburgse afdeling?
Tot dit jaar wist de Limburgse CDA afdeling de bekendheid over deze werkwijze binnen de provinciale grenzen te behouden. Maar na berichtgeving van o.a. Joep Dohmen in de NRC en Arjen Lubach straalt deze manier van werken af op het landelijke CDA. Dit beleid, dat kennelijk in Limburg acceptabel is, kan landelijk voor het CDA een enorm schadelijke uitwerking hebben op het imago van de partij.