A.s. woensdag 10 mei 2023 vergadert de commissie Ruimte & Economie van de gemeente Bergen over Energielandgoed Wells Meer. Voor de raads- en commissieleden is ter voorbereiding op de vergadering een RaadsinformatieBrief (p 24-28) opgesteld, waarin de laatste ontwikkelingen worden beschreven.
Alhoewel de eerste zin veelbelovend is:
”In de afgelopen periode is er volgens planning gewerkt”
is de inhoud van het document allesbehalve geruststellend.
Samengevat komt het hier op neer:
1: De Raad van State (RvS), die een oordeel moet vellen over het beroep dat is ingediend tegen de verandering van het bestemmingsplan van Wells Meer, heeft nog (steeds) geen zittingsdatum vast gesteld (i.v.m. het verzoek dat de gemeente Bergen heeft gedaan om de realisatie van het Energielandgoed onder de Crisis en Herstelwet te laten vallen had de RvS eigenlijk binnen een half jaar uitspraak moeten doen, inmiddels zijn we twee jaar verder).
2: De zitting m.b.t. de onteigeningsprocedure van de pachter (Laarakker) kan pas worden ingepland als het bestemmingsplan onherroepelijk is (daarvoor is dus een uitspraak van de RvS nodig, zie punt 1). Momenteel verwacht de gemeente Bergen dat de onteigening pas eind 2024 zal zijn afgerond.
3: De showcase voor Wells Meer, de realisatie van de eerste 2.000 zonnepanelen, stond oorspronkelijk gepland voor 2022. Eind 2022 werd de showcase doorgeschoven naar 2023 en volgens de laatste berichten van de gemeente Bergen is het steeds minder realistisch dat er überhaupt nog een showcase komt. Aangezien de onteigening van de grond pas op zijn vroegst eind 2024 zal zijn bereikt kan de showcase pas in 2025 worden gerealiseerd. De toekenning van de SDE ++ subsidie is echter al begin 2022 verkregen en volgens de richtlijnen moet het zonneveld uiterlijk eind 2023 in gebruik worden genomen. Afwijken van de regels is mogelijk maar heeft volgens de gemeente Bergen:
“een negatieve impact op de businesscase van de showcase”
Vandaar dat de gemeente zich afvraagt:
“hoe interessant de realisatie van de showcase nog is”
4: Tennet heeft de voorbereidingen voor de hoogspanningsverbinding tussen Venray en Wells Meer tijdelijk stopgezet vanwege de uitspraak van de Raad van State in het Porthos project (geen vrijstelling meer voor de uitstof van stikstof bij de bouw van projecten). Deze uitspraak heeft directe consequenties voor andere bouwprojecten en dus ook voor de aanleg van de hoogspanningsverbinding tussen Wells Meer en Venray.
5: Aangezien de nieuwe hoogspanningsverbinding tussen het Energielandgoed en Venray nog even op zich laat wachten was de hoop van de gemeente Bergen gevestigd op het bedrijf Ecofuels (van pachter Laarakker). Dit bedrijf heeft een netaansluiting en de gemeente Bergen voert gesprekken over het gebruik daarvan voor de terug levering van opgewekte zonnestroom. Uit het risico dossier blijkt echter dat Ecofuels momenteel (nog) geen medewerking verleent aan het gebruik van de netaansluiting waardoor het project zo goed als stil ligt totdat de netwerkaansluiting van Tennet is gerealiseerd (nu gepland voor 2026).
6: De haalbaarheidsstudie naar waterstof productie op het Energielandgoed is afgerond. Vanwege problemen met zowel “de afzetmarkt als de toegang tot het net” wordt er geen tweede fase van het onderzoek opgestart. Dat is opmerkelijk aangezien in maart nog werd gesproken over een vervolgonderzoek na de haalbaarheidsstudie:
“Bij een positief resultaat start vervolgens een onderzoek om te bekijken wat er voor nodig is om het project mogelijk te maken. Ook wordt er gekeken hoe het project financieel, planologisch, milieutechnisch en juridisch gestructureerd wordt”.
Al met al geeft de RaadsinformatieBrief geen rooskleurig beeld over de voortgang van Energielandgoed Wells Meer.
De gemeente Bergen blijft echter positief en geeft in de RaadsinformatieBrief aan dat:
“Tennet en Enexis nog geen officieel signaal hebben afgegeven over de mogelijke gevolgen voor de planning van Wells Meer”.
Ik denk dat iedereen op zijn klompen kan aanvoelen dat die gevolgen er zeker zullen zijn en dat de realisatie van het Energielandgoed verdere vertraging gaat oplopen.
Wat mij heeft verbaasd is de melding in de RaadsinformatieBrief dat er is besloten om de frequentie van de communicatie naar de gemeenteraad over Energielandgoed Wells Meer te verlagen tot slechts één keer per jaar.
Ik heb er begrip voor dat de RaadsinformatieBrief in de huidige vorm misschien weinig toegevoegde waarde heeft in een fase waarin het project zo goed als stil ligt. Ik denk echter dat het niet verstandig is de communicatie m.b.t Wells Meer vorm te geven middels een jaarlijkse schriftelijke update aangevuld met mondelinge ad hoc communicatie en wel om de volgende redenen:
A: De realisatie van Energielandgoed Wells Meer is het grootste project van de gemeente Bergen. De gemeenteraad, als het belangrijkste bestuursorgaan van de gemeente, dient daarover goed te worden geïnformeerd.
B: Wanneer projecten te maken krijgen met tegenslag wordt, volgens de gangbare regels van goed projectmanagement, de communicatiefrequentie met de opdrachtgever (in dit geval de gemeenteraad) juist verhoogd zodat de opdrachtgever goed op de hoogte is van knelpunten en in staat is het project, daar waar nodig, bij te sturen.
C: Het project rondom de realisatie van het Energielandgoed mag dan misschien grotendeels stil liggen, de wereld van de energiesector is volop in beweging. Er worden momenteel bijna wekelijks beslissingen genomen (door politiek Den Haag, de Raad van State, netbeheerders en energiebedrijven) die van grote invloed kunnen zijn op de business case en de realisatie van het Energielandgoed. Om maar enkele te noemen:
- Enexis gaf recentelijk aan geen grootschalige zonprojecten in afgelegen gebieden meer aan te willen sluiten maar bij het inzetten van personeel, middelen en materialen meer te kijken naar de maatschappelijke waarde (alleen nieuwe projecten aansluiten in de buurt van industriegebieden of bedrijventerreinen) (zie: kilowattknallers).
- Netwerkbeheerders pleiten er momenteel voor (om de kosten enigszins onder controle te kunnen houden) dat de grote opwekkers van stroom gaan meebetalen aan de aansluiting op het netwerk (zie: kilowattknallers).
- Vanwege de enorme toename van duurzaam opgewekte stroom groeit de bijdrage van zon en wind de komende jaren zo sterk dat er op vele zonnige dagen sprake zal zijn van een landelijk overschot aan elektriciteit. Momenteel is de enige oplossing het afschalen van elektriciteitsproductie van de zonneparken (zie: de twee voor Wells Meer belangrijke C’s: Congestie en Curtailment)
- Minister Jetten heeft in een recente kamerbrief (voorjaarsbesluitvorming klimaat d.d. 26 april 2023) aangegeven dat hij wil gaan inzetten op een verplichting voor opslag van energie bij grootschalig zonneparken d.m.v. batterijen.
Dit zijn maar een paar voorbeelden van actuele onderwerpen die in de energiesector spelen. Al deze voorbeelden kunnen grote (financiële) consequenties hebben voor Wells Meer. Hoe langer het duurt voordat de Raad van State een zitting plant en hoe meer vertraging er in het project optreedt des te groter wordt het risico voor Wells Meer.
Het nu overgaan naar één jaarlijkse RaadsinformatieBrief voor berichtgeving aan de raad lijkt mij in deze fase zeer onverstandig.
Ik hoop dan ook dat de raads- en commissieleden a.s. woensdag geen genoegen nemen met de voorgestelde summiere vorm van communicatie over het Energielandgoed.
In het ideale scenario dringen de volksvertegenwoordigers aan op een periodieke, nieuwe vorm van berichtgeving waarin ook de consequenties van genomen beslissingen van politieke beleidsmakers, Raad van State, netwerkbeheerders en energieleveranciers op de realisatie en de business case van Wells Meer onder de aandacht worden gebracht .
We wachten af.